Khi con người dần ý thức được chất lượng của thực phẩm tiêu thụ hằng ngày có tác động như thế nào đến sức khỏe của bản thân, chúng ta bắt đầu quan tâm hơn đến các loại thực phẩm hữu cơ.

Nhiều năm trở lại đây, thực phẩm hữu cơ (organic food) đã trở thành một xu hướng phổ biến và được ưa chuộng trên toàn cầu. Châu Âu là khu vực có tỉ lệ tiêu dùng thực phẩm hữu cơ cao nhất thế giới, đạt khoảng 6,9%, tiếp đến là Bắc Mỹ với tỉ lệ 3,1%, và cuối cùng là châu Á thấp nhất với khoảng 0,5%.

Vậy thì thực phẩm hữu cơ là gì? Đâu là lợi ích ích của thực phẩm hữu cơ? Thực phẩm hữu cơ tác động như thế nào đến cơ thể của chúng ta và môi trường thiên nhiên? Hãy cùng nhau giải đáp những thắc mắc thông qua bài viết sau đây nhé.

Thực phẩm hữu cơ (organic food) là gì?

Thực phẩm hữu cơ, hay còn gọi là “Organic food”, là những thực phẩm không sử dụng hạt giống biến đổi gen (GM), thuốc trừ sâu tổng hợp hoặc phân bón hóa học có khả năng gây ô nhiễm cho môi trường và gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.

Thực phẩm organic khác gì với thực phẩm thông thường?

Nhằm tăng năng suất, giảm chi phí sản xuất và giảm bệnh sâu bệnh độc hại, người nông dân sẽ sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón hóa học để trồng trọt các thực phẩm thông thường.

Tuy nhiên, những chất hóa học này có thể ảnh hưởng:

1. Đến sức khỏe con người 

Thuốc trừ sâu và phân bón hóa học tích tụ trong thực phẩm, sẽ gây ra các vấn đề sức khỏe như ung thư, vô sinh, các vấn đề nội tiết tố và các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh và hệ miễn dịch.

Ngoài ra, việc tiếp xúc với các chất này còn có thể gây ra các triệu chứng như: đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, khó thở, kích thích da, viêm phổi và ung thư.

2. Đến môi trường tự nhiên

Sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón hóa học gây ô nhiễm đất, nước và không khí, ảnh hưởng đến các sinh vật khác trong hệ sinh thái.

Đồng thời, các chất hóa học sẽ làm suy giảm chất lượng đất theo thời gian, gây hại cho sự phát triển của cây trồng, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng của các vụ mùa sau.

Đâu là lợi ích của thực phẩm hữu cơ? 

Cải thiện sức khỏe của người tiêu dùng

Giảm nguy cơ bị nhiễm hóa chất độc hại

Thực phẩm thông thường chứa nhiều thuốc trừ sâu

Các thực phẩm organic được trồng trọt và sản xuất mà không sử dụng các hóa chất như thuốc trừ sâu, phân bón hóa học, hormone tăng trưởng, kháng sinh và các chất phụ gia khác. 

Ngoài ra, thực phẩm hữu cơ thường có nồng độ cadmium thấp hơn 48% so với thực phẩm thường. Cadmium là một kim loại nặng độc hại có trong đất và nước, có thể bị phát tán vào môi trường bởi hoạt động sản xuất phân bón và thuốc trừ sâu. Cadmium gây ra các vấn đề về gan, thận, phổi, tim mạch và khả năng sinh sản của con người.

Các chất này tích tụ trong cơ thể chúng ta theo thời gian. Vậy nên, ăn các thực phẩm hữu cơ sẽ giúp ta giảm thiểu rủi ro tiếp xúc với các chất độc hóa học và bảo vệ sức khỏe của mình.

Nồng độ nitrat thấp

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng các loại cây trồng hữu cơ có nồng độ nitrat thấp hơn 30% so với các loại cây trồng thông thường. 

Nitrat là một chất dinh dưỡng tự nhiên được tìm thấy trong các loại thực phẩm như rau xanh, củ quả và thịt cá. Cơ thể chúng ta vẫn cần nitrat ở mức độ nhất định để hỗ trợ sức khỏe.

Tuy nhiên, sự tiếp xúc quá mức với nitrat hoặc nitrit sẽ gây hại, bởi vì nitrat được chuyển đổi thành nitrit trong cơ thể, sau đó nitrit có thể tạo ra các hợp chất nitrosamine gây ung thư. 

Giá trị dinh dưỡng cao

Thực phẩm hữu cơ thường được trồng ở đất giàu dưỡng chất tự nhiên hơn, do đó nó chứa nhiều dinh dưỡng hơn so với thực phẩm thông thường.

Chẳng hạn như sữa hữu cơ và các sản phẩm từ sữa hữu cơ sẽ chứa hàm lượng axit béo omega-3, lượng sắt, vitamin E và một số caroten cao hơn một chút. Tuy nhiên, sữa hữu cơ có thể chứa ít selen và iốt hơn sữa bình thường.

Hỗ trợ tăng cường miễn dịch

Bởi do cây trồng hữu cơ không được bảo vệ bởi thuốc trừ sâu, chúng phải tự tạo nhiều hợp chất bảo vệ, nhất là chất chống oxy hóa.

Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng thực phẩm organic thường chứa hàm lượng chất chống oxy hóa và một số vi chất dinh dưỡng cao hơn, chẳng hạn như vitamin C, vitamin E, kẽm, sắt, polyphenol và carotenoid.

Một nghiên cứu năm 2003 cho thấy rằng các loại quả mọng và ngô được trồng hữu cơ chứa nhiều chất chống oxy hóa hơn 58% và lượng vitamin C cao hơn tới 52%.

Hơn nữa, việc thay thế trái cây, rau củ và ngũ cốc thông thường bằng trái cây, rau củ và ngũ cốc hữu cơ có thể cung cấp thêm chất chống oxy hóa trong chế độ ăn uống của bạn, tương đương với việc ăn thêm 1–2 phần trái cây và rau củ mỗi ngày.

Có lợi cho tim mạch và tiêu hóa

Các sản phẩm hữu cơ ít chứa chất béo trans, một loại chất béo có hại cho sức khỏe tim mạch. Đồng thời nó chứa nhiều các chất dinh dưỡng như chất xơ, vitamin và khoáng chất, giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch, cũng như thúc đẩy tiêu hóa tốt hơn.

Hỗ trợ nông dân

Sử dụng thực phẩm hữu cơ giúp hỗ trợ người nông dân sản xuất theo phương pháp truyền thống, bảo vệ đất đai.

Ngoài ra, việc sản xuất thực phẩm organic có giá trị kinh tế cao hơn so với sản xuất theo phương pháp truyền thống, giúp nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống cho người nông dân.

Kết nối với tự nhiên

Việc sản xuất thực phẩm hữu cơ đòi hỏi sự tôn trọng và yêu quý thiên nhiên. Khi sử dụng thực phẩm hữu cơ, chúng ta cũng cảm nhận được sự gần gũi và gắn kết với thiên nhiên, giúp tăng cường nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.

Bảo vệ môi trường

Việc sản xuất thực phẩm hữu cơ giảm thiểu tác hại đến môi trường như sau:

Giảm thiểu rác thải và lượng khí thải

Sản xuất thực phẩm hữu cơ sẽ giảm thiểu lượng rác thải và lượng khí thải từ việc sản xuất và vận chuyển thực phẩm, giúp cho nông nghiệp được bền vững hơn, dù là dưới mặt đất hay trên bầu trời.

Ngoài ra, khi lựa chọn sử dụng các loại thực phẩm organic, chúng ta đã góp phần giảm lượng khí thải động vật gây nên hiệu ứng nhà kính.

Bảo vệ sự đa dạng sinh học

Sử dụng các loại thực phẩm organic giảm nguy cơ tác động tiêu cực đến môi trường và bảo vệ các loài động vật trước sự tàn phá của con người, đặc biệt là những loài động vật quý hiếm. Nó giúp cải thiện sự đa dạng sinh học và duy trì các hệ sinh thái vùng nông thôn.

Bảo vệ nguồn nước 

Các phương pháp canh tác hữu cơ như bón phân hữu cơ, quay đất và trồng cây phân tán giúp duy trì độ ẩm của đất và giảm thiểu sự thoát nước. Việc không sử dụng hóa chất độc hại và thuốc trừ sâu cũng giảm thiểu sự rò rỉ và chảy ra của các chất độc hại vào nguồn nước.

Các loại thực phẩm hữu cơ

Rau củ quả hữu cơ

Rau củ quả hữu cơ

Rau, củ, quả là sản phẩm hữu cơ được tiêu thụ nhiều nhất, chiếm khoảng 43% tổng doanh số thực phẩm hữu cơ.

Rau, củ, quả hữu cơ là những loại rau, củ và quả được trồng và sản xuất mà không sử dụng bất kỳ loại thuốc trừ sâu, phân bón hóa học, chất bảo quản hay hóa chất nào khác. 

Thay vào đó, các sản phẩm này được trồng và chăm sóc bằng các phương pháp hữu cơ, bao gồm sử dụng phân bón hữu cơ, bón rơm, canh tác với các loài cây khác nhau để kiểm soát sâu bệnh và tăng cường độ phì nhiêu của đất. 

Thịt, trứng và sản phẩm sữa hữu cơ

Trứng sữa hữu cơ

Thịt, trứng và sản phẩm sữa hữu cơ được sản xuất từ các động vật được nuôi theo phương pháp hữu cơ. Các động vật sẽ được nuôi trong môi trường tự nhiên và không sử dụng các loại thuốc kháng sinh hay hormone tăng trưởng.

Xem thêm: Sản phẩm hữu cơ (Organic product) là gì?

Các sản phẩm hữu cơ khác

Các sản phẩm hữu cơ khác

Mật ong hữu cơ: Mật ong được thu hoạch từ các hoa hữu cơ và không chứa bất kỳ hóa chất nào.

Mứt hữu cơ: Mứt hữu cơ được làm từ các loại trái cây hữu cơ như dâu tây, táo, nho, cam… Mứt hữu cơ không chứa chất bảo quản và đường tinh luyện

Đồ uống hữu cơ: Đồ uống hữu cơ như nước ép trái cây, trà hữu cơ, cà phê hữu cơ… được sản xuất từ các nguyên liệu hữu cơ và không chứa hóa chất độc hại

Sản phẩm bánh kẹo hữu cơ: Sản phẩm bánh kẹo hữu cơ được làm từ các nguyên liệu hữu cơ như bột mì, đường, trái cây, sữa… Sản phẩm này không chứa chất bảo quản và đường tinh luyện.

Xem thêm: Bánh organic có tốt không? Công dụng của bánh organic

Thực phẩm hữu cơ có những bất cập gì?

Giá cả cao hơn

Thực phẩm hữu cơ thường đắt so với thực phẩm thông thường

Giá thành của thực phẩm hữu cơ cao hơn so với thực phẩm thường là bởi vì nó phản ánh chi phí thật sự của việc trồng trọt: 

Để sản xuất thực phẩm hữu cơ, người ta phải sử dụng nhiều lao động để chăm sóc và trồng trọt cây trồng một cách tự nhiên thay vì sử dụng các chất hóa học như phân bón, thuốc trừ sâu và kháng sinh.

Ngoài ra, việc kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng hoá chất, làm sạch nước bị ô nhiễm và khắc phục ô nhiễm do thuốc trừ sâu cũng làm tăng chi phí sản xuất.

Sản lượng thấp

Sản xuất thực phẩm hữu cơ cần nhiều thời gian và công sức hơn so với sản xuất thực phẩm thông thường. Điều này khiến cho sản lượng sản xuất thực phẩm organic không đủ để đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Không đủ chứng minh khoa học

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thực phẩm organic có thể có nhiều chất dinh dưỡng hơn và ít chất độc hại hơn so với thực phẩm thông thường. Tuy nhiên, sự khác biệt này không phải lúc nào cũng đáng kể và được chứng minh khoa học. 

Kết luận

Nếu bạn muốn bảo vệ môi trường hay muốn giảm tiếp xúc với các chất hóa học và hormone nhân tạo, bạn nên cân nhắc tiêu thụ thực phẩm hữu cơ. 

Tuy nhiên, vì giá thành đắt đỏ, việc tiêu thụ thực phẩm organic không phải lúc nào là giải pháp hoàn hảo cho tất cả mọi người. Vậy nên có lựa chọn tiêu thụ thực phẩm hữu cơ hay không còn phụ thuộc vào nhận thức, sở thích và tài chính của mỗi cá nhân nữa.

Nguồn tham khảo:

• Organic Farming Research Foundation – Organic FAQs
• Healthline – What Is Organic Food?